چکیده:
پژوهش حاضر مقایسه بین استفاده از ماده مصرفی محرک یا اپیوم بر اساس طرحواره های هیجانی  در وابستگان به مواد بود.به این منظور 300 نفر (153 مصرف کننده محرک و 147 مصرف کننده اپیوم) مراجعه کننده به کلینیک های ترک اعتیاد و مراکز کاهش آسیب های اجتماعی به صورت نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند و همه افراد به وسیله پرسشنامه طرحواره های هیجانی لیهی(LESS) سال 2002، مورد ارزیابی قرار گرفتند. این پرسشنامه در سال 91 توسط خانزاده و همکاران هنجار شد و ضریب همسانی درونی آن از روش آلفای کرونباخ 82/0 و پایایی آن از روش بازآزمایی 78/0 بوده است. به دست آمد.روش: پژوهش حاضر از نوع علی-مقایسه ای است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس و رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش تفاوت در دو طرحواره نشخوار فکری و توافق از نظر جنسیتی معنادار بود. و در دو گروه مصرف کننده محرک و اپیوم در طرحواره های غیر قابل کنترل بودن و پذیرش هیجانات تفاوت معنادار بود. نتیجه گیری: طرحواره غیر قابل کنترل بودن پیش بینی کننده ای برای مصرف محرک و طرحواره پذیرش هیجانات پیش بینی کننده ای برای مصرف اپیوم می باشد. در این پژوهش بر وجود طرحواره های هیجانی سیزده گانه در وابستگان به مواد تاکید شد که نشاندهنده اینست که درمانهای هیجان محور می تواند در درمان اختلال وابستگی به مواد موثر واقع گردد و بر اساس نتایج حاصل از این  پژوهش می توان درمانگران مراکز ترک اعتیاد را در مورد طرحواره های هیجانی آموزش داد و نتایج را در پروتکل های درمانی گنجاند.
مقدمه:
از هزارن سال پیش انسانها برای مداوای بیماران، تسکین درد ها و کاهش رنج روانی از داروها استفاده می کرده اند.مصرف و سوء مصرف داروهای روان گردان به جهت آنکه حالات روانی را تغییر میدهند می تواند خلق را بهبود بخشد، موجب خوشی  شود و یا ادراک را دگرگون سازد بیشتر مورد توجه بوده است (روزنهان  و سلیگمن ، 2000).اما استفاده از داروها واپیوم ها به تسکین دردها و آلام بشری محدود نشد و استفاده نامحدود و غیر قابل کنترل آن رنج بزرگ دیگری بر رنج های بشری افزود. اعتیاد و تبعات، آن همه اقشار جامعه را تحت تاثیر قرار داد و در مواردی صدمات جبران ناپذیری به بار آورد. صدماتی از قبیل از هم پاشیدگی بنیان خانواده ها ، بزهکاریها، جرایم بزرگ و آدمکشی هایی که در همه آنها ردپایی از مصرف یا خرید و فروش مواد بر جای بود.این معضلات که روز به روز دامنه آنها وسیع ترمی شد باعث شد که برای پیشگیری و درمان اعتیاد، علوم مختلف انسانی دست به کار شده و برای این مسئله بزرگ بشری که بعدها متخصصان به درست، آن را بیماری قلمداد کردند، چاره ای بیندیشند.از همان سالها تاکنون آسیب شناسی اعتیاد مرکز توجه درمانگران و روانشناسان بوده و این بیماری از زوایای مختلف مورد کنکاش قرار گرفته است .در دیدگاه بک درباره آسیب شناسی این نکته مطرح شده است که هر اختلال با طرح واره ها و الگوهای  عادت گونه فکری همراه است که تا حدودی کلی هستند. همین طرح واره ها و الگوهای فکری، شاخصه آسیب پذیری فرد به شمار می روند (بک،  1976 و 1978).از طرفی موج سوم روانشناسی به اثربخشی هیجانها ، بروز هیجانها و تمرکز بر هیجانها می پردازد و برخی نظریه پردازان اهمیت خاصی برای هیجانها در درمان اختلالات قائل هستند و معتقدند: بسیاری از طرح واره ها در مراحل پیش کلامی به وجود می آیند، یعنی قبل از این که کودکان زبان را یاد بگیرند.طرح واره ها ی پیش کلامی، زمانی به وجود می آیند که کودک به قدری کم سن و سال است که تمام خاطرات، هیجان ها و احساسهای بدنی را بدون هیچگونه تمایزی در ذهن خود ذخیره می کند.در حین تغییر یا بهبود بسیاری از طرحواره ها ، این واقعیت که هیجان ها بر شناختواره ها تقدم دارند، خود را بیشتر نمایان می کنند(یانگ ،کلوسکو ،ویشار ،2003) .و می دانیم که اختلال سوءمصرف مواد از جمله اختلالات مرتبط با طرحواره های هیجانی و هیجانات می باشد.زیرا پژوهشگران معتقدند که شگردهایی که بیماران برای اجتناب از هیجان به کار می گیرند(چه شگرد های پنهان و چه شگرد های آشکار) اغلب پیامد های منفی ناگواری بر جای می گذارند.رفتارهای فعالانه مانند آیین مندیهای اجباری، سوء مصرف مواد یا اعتیاد به کار، معمولا باعث رنج و مشقت می شوند.(لیهی،2011)به علت اهمیت و تقدم هیجانات  بسیاری از نظریه پردازان در حوزه آسیب شناسی روانی در تبیین اختلالات روانی، نقش و جایگاه متفاوتی را برای هیجانات قائل شده اند.امروزه گذشته از مدل های التقاطی، بسیاری از نظریات شناختی نیز به نقش پر رنگ هیجانات در تحول و تداوم اختلالات روانی پی برده اند، به طوری که بسیاری از آنها هیجانات را همتراز با شناختارها در ایجاد اختلالات روانی می دانند و به سمت مدل های شناختی هیجانی حرکت کرده اند. از جمله این مدل ها می توان به مدل طرحواره های هیجانی لیهی  اشاره نمود(خانزاده و همکاران، 1392).بسیاری از کشورهای جهان تحت تاثیر مشکلات سوء مصرف مواد قرار دارند مشکلاتی که میلیونها انسان به صورت مستقیم و غیر مستقیم از آنها رنج میبرند. برای مثال هر ساله میلیونها انسان در اثر استفاده ازاپیوم ها و الکلیسم جان خود را از دست می دهند .بنا به گزارش دفترمواد مخدر و جرم سازمان ملل در سال 2004 میلادی تعداد مصرف کنندگان انواع اپیوم ها رقمی حدود 185 میلیون نفر برآورد شده است که 3درصد جمعیت جهان را شامل می شود و در این بین، مواد محرک از نوع آمفتامین ها و مت آمفتامین ها با مجموع 30 میلیون نفر، در ردیف دوم مصرف قرار دارند(براتی و همکاران، 1390).یک مطالعه انجام گرفته در سال 2006 نشان داد که 4/5 میلیون از جرائم شدید و 8 میلیون از جرائم مالی درگیر سوء مصرف انواع مواد و الکل بوده اند(مولر،لوی،کوهن و کوکس، 2006). با توجه به تحقیقات انجام شده در سالهای 2000 و پس ازآن و ارتباط طرحواره های هیجانی با اختلال سوء مصرف مواد به نظر می رسد، انجام پژوهشی در یافتن ارتباط میان شکل گیری نوع طرحواره ها با نوع ماده مصرفی لازم و ضروری است، چرا که با تشخیص ارتباط نوع طرحواره ها و پیش بینی طرحواره برای نوع ماده مصرفی این امکان میسر میشود که پس از شناسایی طرحواره ها می توان با تغییر طرحواره ها می شود بر روی اختلالی که بر زندگی تعداد زیادی از افراد بشر تاثیر گذاشته است، تاثیر گذار بود و با تغییر این طرحواره ها به سمت درمان این اختلال پیش رفت. بنابراین تحقیق حاضر؛ تلاشی است برای شناسایی طرحواره های هیجانی در مصرف کنندگان اپیوم ها و محرکها تا فرضیه های ما مبنی بر تفاوت طرحواره ها در مصرف کنندگان مواد مختلف به اثبات برسد.

فهرست مطالب
چکیده:
فصل اول: کلیات پژوهش
1 – 1 مقدمه:    
1 – 2 بیان مسئله:    
1 – 3 ضرورت انجام تحقیق:    
1 – 4 اهداف پژوهش:    
1 – 4 -1  هدف کلی:    
1 – 4 – 2  اهداف جزئی:    
1 – 4 – 3 هدف کاربردی    
5   فرضیه های  پژوهش:    
– 5 - 1فرضیه کلی:    
1 – 5 - 2 فرضیه های اختصاصی :    
1 – 6  تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای پژوهش    
1 – 6 – 1 تعریف نظری طرحواره های هیجانی:    
1 – 6 – 2 تعریف عملیاتی طرحواره های هیجانی:    
– 6 – 3  تعریف نظری  مفهوم وابستگی به مواد:    
1 - 6  – 4     تعریف عملیاتی وابستگی به مواد:.    
1 – 5 – 5 تعریف نظری محرک:    
1 – 6 – 6 تعریف عملیاتی محرک:    
1 – 6 – 7 تعریف نظری اپیوم:     
1 – 6 – 8  تعریف عملیاتی اپیوم:    
خلاصه فصل اول    
فصل دوم:مبانی نظری
پیشینه پژوهش    
2 – 1 مقدمه:    
2 – 2 اختلال سوء مصرف مواد:    
2 - 2 - 1 طبقه بندی انواع مواد:    
2 – 2 – 2 همه گیر شناسی:    
2 – 2 – 3 عوامل عصبی- شیمیایی:    
2 – 2 – 4 راه های عصبی و نوروترانسمیترها:    
2 – 2 – 5 هم ابتلایی:    
– 2 – 6 ملاکهای تشخیصی ((DSM-IV-TR برای سوء مصرف مواد:    
– 2 – 7 ملاکهای تشخیصی ((DSM-IV-TR برای وابستگی به مواد:    
2 – 3 مواد افیونی(اپیوئید):    
2 – 3 – 1 همه گیر شناسی اپیوم ها:    
2 – 3 – 2 نوروفارماکولوژی اپیوم ها:    
2 – 3 – 4 تحمل و وابستگی اپیوم ها:    
2 – 3 – 5 هم ابتلایی اپیوم ها:    
2 – 3 – 6 سبب شناسی اپیوم ها:    
2 – 3 – 7 ملاک های تشخیصی  DSM-IV-TRبرای مسمومیت با مواد افیونی:    
2 – 3 – 8 علائم بالینی و اختلالات ناشی از مصرف اپیوم ها:    
2 – 4 مواد محرک:    
2 – 4 – 1 تعریف محرک ها:    
2 – 4 – 2  وابستگی به آمفتامین و سوء مصرف آمفتامین:    
2 – 4 – 3 ملاک های تشخیصی DSM-IV-TR برای مسمومیت با آمفتامین:    
2 – 4 – 5 نورفارماکولوژی محرک ها:    
2 – 4 – 6 اختلالات ناشی از آمفتامین ها:    
2 – 5  تئوری های روانشناختی اعتیاد:    
2 – 5 –  1 روانکاوی کلاسیک:    
2 – 5  - 2 آسیب پذیری در مقابل قضاوت دیگران:    
2 – 5 – 3 مزاج و نوجویی در مصرف کنندگان مواد:    
2 – 5 – 4  یادگیری و شرطی سازی:    
2 – 5 – 5 نظریات شناختی ـ رفتاری:    
2 – 5 – 6  عوامل روانشناختی مرتبط با اعتیاد:    
2 – 6 هیجان:    
2 – 6 – 1 جلوه های هیجان:    
2 – 6 – 2 ماهیت هیجان و مولفه های آن:    
2 - 7 طرحواره:    
2 – 7 – 1 طرحواره هیجانی:    
– 7 – 2 طبقه بندی طرحواره های هیجانی:    
2 – 7 – 3 ارتباط طرحواره هیجانی  با آسیب شناسی روانی    
– 8  مروری بر پژوهش های انجام گرفته در داخل و خارج کشور:    
2 – 8 – 1 سوابق پژوهشی خارج کشور:    
2 – 8 – 2 سوابق پژوهشی داخل کشور:    
خلاصه فصل دوم:    
فصل سوم:روش پژوهش
3 – 1 مقدمه:    
3 – 2 خصوصیات روش پژوهش:    
3 – 3 جامعه آماری مورد مطالعه:    
– 4  روش نمونه گیری و حجم نمونه:    
– 5 ویژگی های جمعیت شناختی:    
3 – 6 ابزارهای پژوهش:
3 – 1 زیر مقیاس ها و سوالات مربوطه در پرسشنامه طرحواره های هیجانی(خانزاده و ادریسی،1392)    
3 – 8 روش تحلیل:    
3 – 9 اصول اخلاقی پژوهش:    
خلاصه:    
فصل چهارم: یافته های پژوهش
4 – 1 مقدمه:    
ویژگیهای توصیفی نمونه پژوهش در گروه مصرف کننده محرک و مصرف کننده اپیوم    
4 – 2 آزمون فرضیه های پژوهش:    
میانگین، انحراف معیار و آلفای کرونباخ متغیرهای وابسته پژوهش    
نتایج آزمون لون برای همگنی واریانسها در متغیرهای پژوهش    
4 – 3 تحلیل داده ها:    
– 3 –  1 آزمون فرضیه اول:    
میانگین و انحراف معیار متغیر نشخوار ذهنی به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل واریانس دو راهه متغیر نشخوار ذهنی (300=N)    
– 3 – 2 آزمون فرضیه دوم:    
میانگین و انحراف معیار متغیر خودآگاهی هیجانی به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل واریانس دو راهه متغیر خودآگاهی هیجانی (300=N)    
4– 3 – 3 آزمون فرضیه سوم:    
میانگین و انحراف معیار متغیر گناه به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل واریانس دو راهه متغیر گناه (300=N)    
– 3 – 4 آزمون فرضیه چهارم:    
میانگین و انحراف معیار متغیر ابراز احساسات به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل واریانس دو راهه متغیر ابراز احساسات (300=N)    
4– 3 –  5 آزمون فرضیه پنجم:    
میانگین و انحراف معیار متغیر غیرقابل کنترل بودن به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل واریانس دو راهه متغیر غیرقابل کنترل بودن (300=N)    
4– 3 – 6 آزمون فرضیه ششم:    
میانگین و انحراف معیار متغیر تاییدطلبی از دیگران به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل واریانس دو راهه متغیر تاییدطلبی از دیگران (300=N)    
4– 3 – 7 آزمون فرضیه هفتم:    
میانگین و انحراف معیار متغیر قابل درک بودن از دیگران به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه به روش سلسله مراتبی متغیرهای پیش بینی کننده قابل درک بودن (300=N)    
– 3 – 8 آزمون فرضیه هشتم:    
میانگین و انحراف معیار متغیر سرزنش به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل واریانس دو راهه متغیر سرزنش (300=N)    
میانگین و انحراف معیار متغیر تلاش برای منطقی بودن به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل واریانس دو راهه متغیر تلاش برای منطقی بودن (300=N)    
– 3 – 10آزمون فرضیه دهم:    
میانگین و انحراف معیار متغیر دیدگاه سادهانگارانه به هیجانات به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل واریانس دو راهه متغیر دیدگاه سادهانگارانه به هیجانات (300=N)    
– 3 – 11 آزمون فرضیه یاز دهم:    
میانگین و انحراف معیار متغیر ارزشهای والاتر به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل واریانس دو راهه متغیر ارزشهای والاتر (300=N)    
– 3 – 12آزمون فرضیه دوازدهم:    
میانگین و انحراف معیار متغیر پذیرش هیجانات به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه به روش سلسله مراتبی متغیرهای پیش بینی کننده پذیرش هیجانات (300=N)    
– 3 – 13 آزمون فرضیه سیزدهم:    
میانگین و انحراف معیار متغیر توافق از دیگران به تفکیک دو عامل گروه (محرک و اپیوم) و جنسیت    
نتایج تحلیل واریانس دو راهه متغیر توافق (300=N)    
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5 – 1 مقدمه:    
5 – 2 بررسی یافته های پژوهش و ارتباط آنها با نتایج مطالب قبلی:    
5 – 2 – 1 فرضیه اول:    
5 – 2 - 2 فرضیه دوم:    
5 – 2 – 3 فرضیه سوم:    
5 – 2 – 4 فرضیه چهارم:    
5 – 2 – 5 فرضیه پنجم:    
5 – 2 – 6 فرضیه ششم:    
5 – 2 – 7 فرضیه هفتم:    
5 – 2 – 8 فرضیه هشتم :    
5 – 2 – 9 فرضیه نهم:    
5 – 2 – 10 فرضیه دهم:    
5 – 2 – 11 فرضیه یازدهم:    
5 – 2 – 12 فرضیه دوازدهم:    
5 – 2 – 13 فرضیه سیزدهم:    
5 – 3 جمع بندی کلی:    
5 – 4 محدودیت های تحقیق:    
5 – 5 پیشنهاد های پژوهش:    
5 – 5 – 1 پیشنهادهای پژوهشی:    
5 – 2 پیشنهاد های اجرایی:    
منابع:
فهرست جداول
جدول 1 - 4    
جدول 2 - 4    
جدول 3 - 4    
جدول 4 - 4    
جدول 5 - 4    
جدول 6 – 4    
جدول 7 – 4    
جدول 8 – 4    
جدول 9 – 4    
جدول 10 – 4    
جدول 11 – 4    
جدول 12 – 4    
جدول 13 – 4    
جدول 14 – 4    
جدول 15 - 4    
جدول 16 – 4    
جدول 17 – 4    
جدول 18 – 4    
جدول 19 – 4    
جدول 20 – 4    
جدول 21 – 4    
جدول 22 – 4    
جدول 23 – 4    
جدول 24 – 4    
جدول 25 – 4    
جدول 26 – 4    
جدول 27 – 4    
جدول 28 – 4    
جدول 29 – 4